ZAZA HANEDANI(DEYLEM ) KAKUYİ

KAKUYİLER

Kakuyiler.1008-1274 yılları arasında İran'ın Yezd, İsfahan, Hemedan ve Rey eyaletlerinde hüküm süren Deylemli hanedan.

Sırasıyla Büveyhoğulları, Gazne Devleti'ne ve Selçuklu Devleti'ne bağlanan Kakuyiler 1051'de İsfahan'ın kesin olarak Selçuklulara ilhak edilmesiyle ortadan kalkmışlardır. Selçuklulular bu aileyi Yezd valileri olarak kullanmışlardır.

Tüm İran'a hakim olan İlhanlılar tarafından 1274 yılında kesin olarak ortadan kaldırılmışlardır.

TARİHTE KURULMUŞ ZAZA DEVLETLERİ

TARİHTE KURULMUŞ ZAZA DEVLETLERİ

1-)Büweyhi Zaza İmparatorluğu (932-1062): Abbasi halifesini yenmiş sınırlarını, Anadoludan Hint okyanusuna dek geliştirmişlerdi.



2-) Bevandi Zaza Devleti (M.S.665-1349): Bu devlet 384 yıl ayakta kaldı. Hazar denizinin güneyinde kurulmuştu.



3-) Ziyari Zaza devleti (927-1090): Tabaristan ve Gurgunda kuruldu. 163 yıl ayakta kaldı.



4-) Kengari Zaza Devleti (916-1090): Azerbaycan ve Kuzeybatı İranda Hüküm sürdü.



5-) Kakuyi Zaza devleti (1008-1119):



6-) Badh Zaza Krallığı (983-1085->1847): Bu krallık tarihi sosyal eşitlikçi kahraman olan Babekin ailesidir.Büyüyüp gelişince Merwani Devleti olarak anılmaya başlandı



7-) Zend Zaza Devleti: Daha önce Horosanın Deh Pari bölgesine sürülen klanlarından

Zendler beklenmedik bir biçimde devletlerini kurdular. Eyyubiler ve Büweyhiler kadar gelişip büyüdüler.Bu devleti Kerim Han (1750-1779) kurmuştu. Başkenti Şiraz olarak ilan etti.



8-) Part imparatorlugu



9-) Sasani imparatorlugu



10-) Deylaman - Deylamistan



Diğer bazı önemli Zaza Hanedanlıkları: Gilan, Ruyan, Cestani ve Şebinkani....

SOPHENE ZAZA KRALLIĞI

M.Ö. 63 ZAZA Krallıkları Sophene (zaza) , Dicle ve Fırat nehirlerinin arasında kurulmuş bir krallıktır Ermenistan krallığının güneybatısında olan Sophene krallığı bir çok kere Ermenilerin, Perslerin ve romalıların hakimiyetine girmiştir.
   Roma imparatoru Diocletian tarafından feth edilen Sophene Krallığı, Zaza  coğrafi yerleşim yerleriyle kesişmektedir. Bu, tarihçilere Sophene krallığının Zaza  tarafından kurulduğunu düşündürmektedir.
   Zariadres I, Sophene kralıydı. M.Ö. 201  yılında büyük Antiochus, Büyük Ermenistan ve Sophene'yi Ermeni iddia edilen generaller Artaxias ve Zariadres'le beraber fethederler. Antiochus, Zariadres'i Sophene valisi olarak atar. Antiochus'un Romalılara karşı M.Ö. 201 yılında yenildiği Magnesia (MANİSA) savaşında Artaxias ve Zariadres ayaklanır. Roma fethiyle Artaxias büyük Ermenistan'ı, Zariadres de Sophene krallıığını bağımsız olarak yönetmeye başlar. Kral Zariadres yağıldığına bakıldığı zaman Zaza  olduğu izlenimi vermektedir.
   Zazaların Pers kralı Darius da bahsetmektedir.
   Pers imparatorluğunun hükümdarlığına yapan Pers kralı I. darius (Dara, M.Ö. 522-486) yılları arasında yaşamış olup Orta doğunun bir çok ülkesini egemenliği altına almıştır. Darius M.Ö. 515 yıllarında Behistun yazıtları olarak ün kazanmış çivi yazısını hazırlatmıştır. Darius yerden 100 metre yükseklikteki kayalıklara yazdığı Behistun kitabesinde Pers tarihinden bahsetmektedir. Behistun kitabesi 3 ayrı dilde yazılmıştır: Eski Farsça, Elamice ve babilce.
   Birinci sütunda Darius. M.Ö. 515 yıllarında Fırat nehrinin kenarında Zazana adında bir kasaba olduğunu yazmış. Bu kitabede, Dersim( tunceli) ve elazığ havalisi "Zazana" adı ile anılmaktadır.
   

   Bilinen Sophene Kralları

Sames (kurucu-M.Ö.-290-260)
Arsaöes I (m.ö.-240)
Charespes (M.Ö.-235)
Arsames II (M.Ö.-230)
Xerxes (kserks) (M.Ö.-220)
Abdissares (M.Ö.-210)
Zariadres (bağımsız M.Ö.-190)
Morphiling (M.Ö.-190)
Mithrobuzanes (M.Ö.-170)
Artanes (M.Ö.-110)
Arsaces (M.Ö.-70
Roma İmparatorluğuna bağlandı (M.Ö.-63

Sasani İmparatorluğu( ZAZA DEVLETİ)

              Sasani İmparatorluğu

Zazaların Kurduğu İlk İmparatorluk Sasani İmparatorluğu
İmparatorluk
←  M.S. 224 – M.S.651 →
II. Hüsrev döneminde Sasani İmparatorluğu (610)

Sasani İmparatorluğu (Sasani Devleti veya Sasaniler) (ساسانیان), dördüncü İran Hanedanlığı ve ikinci Pers İmparatorluğu'nun adıdır (224 - 651). Sasani İmparatorluğu, son Arşaklı hanedanı (Partlar) kralı IV. Artabanus'u yenmesinin ardından I. Ardeşir tarafından kurulmuş, son Sasani hükümdarı Şehinşah (Krallar kralı) III. Yezdigirt'in (632-651), erken Halifelik'le yani ilk İslam Devleti ile girdiği 14 senelik mücadeleyi kaybetmesiyle sona ermiştir. İmparatorluğun sınırları bugünkü İran, Irak, Ermenistan, Afganistan, Türkiye'nin doğu bölgesi (Büyük İranolarak bilinen bölge), Suriye'nin bir kısmı, Pakistan, Kafkaslar, Orta Asya veArabistan'ın tamamını kapsıyordu. II. Hüsrev'in hükümdarlığı (590-628) sırasındaMısır, Ürdün, Filistin ve Lübnan da kısa süreli olarak imparatorluğa dahil oldu. Sasaniler, imparatorluklarını 'İranşehr' ايرانشهر (Iranshæhr) 'İranlıların (Aryanların) memleketi' diye adlandırırlardı.^[2]
Sasani dönemi, Geç İlkçağ'ı kapsayarak İran Tarihi'nin en önemli ve etkili dönemlerinden biri olarak kabul edilir. Birçok yönüyle Sasani dönemi, Pers medeniyetinin en önemli başarılarına tanıklık etmiş ve İran'ın müslümanlar tarafından fethedilmesi ve İslamlaşmasından önceki son büyük İran İmparatorluğu olmuştur. İran, Roma medeniyetini Sasani döneminde farkedilir şekilde etkilemiştir^[3]. Kültürel etkisi imparatorluk sınırlarının çok ötesine, Batı Avrupa'ya^[4], Afrika'ya^[5], Çin'e ve Hindistan'a^[6] kadar ulaşmıştır. Ayrıca bu kültürel etki Avrupa ve Asya ortaçağ sanatının oluşmasında göze çarpan bir rol oynamıştır.^[7]
Bu etki erken dönem İslam dünyasına kadar taşındı. Hanedanın kendine has ve aristokratik kültürü, İran'ın fethini bir Pers Rönesansına dönüştürdü.^[4] Daha sonra İslami olarak adlandırılan kültürün, mimarinin, yazımın ve diğer becerilerin çoğu Sasani İranlılarından daha geniş Müslüman dünyasına aktarıldı