PiRAN’DA iSYAN KIVILCIMI

Piran hadisesinden iki hafta önce, 1925 Ocak ayı

sonlarında, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Erzurum

Milletvekili Ziyaeddin Efendi, TBMM kürsüsünde,

iktidardaki CHF’nin icraatlarına ağır elestirerek

yönelterek; “Yeniliğin isret, dans, plaj sefasından baska bir

sey ifade etmediğini, fuhusun arttığını, Müslüman

kadınların edeplerini kaybetme yolunda olduklarını,

sarhosluğun himaye, hatta tesvik olunduğunu, en

önemlisi dini duyguların rencide edildiğini, yeni rejimin

sadece ahlaksızlık getirdiğini, rezil bir yönetimin

memleketi çamurların içine sürüklediğini”(8) ilan

ediyordu.

Kemalist iktidarın uygulamalarından ve devrimlerinden

rahatsızlık duyan muhafazakar çevreler, yönetim

aleyhinde, Ankara’dan Anadolu’nun en ücra köselerine

kadar seslerini yükseltmeye baslamıslardı. Orta, Kuzey ve

Doğu Anadolu’nun birçok yerinde, özellikle Sünni kesimin

inanç önderleri, verdikleri vaazlarda, halkı yönetime

muhalefet etmeye çağırıyorlardı.

Sünni Zaza halkı üzerinde oldukça etkili bir konumda

bulunan Seyh Said de, böyle bir ortamda, Naksibendi

tarikatının yaygın olduğu Zaza yerlesim birimlerini tek tek

ziyaret ederek halkı ve müridlerini irsad etmeye baslamıstı.

Palu, Hınıs, Çabakçur, Genç, Lice, Hani üzerinden Piran'a

giderek kardesi Seyh Abdurrahim’in evine misafir olan

Seyh Said, 13 Subat 1925 Cuma günü, Piran camisinde

verdiği vaazda halka söyle sesleniyordu:

“Medreseler kapatıldı. Din ve Vakıflar Bakanlığı kaldırıldı

ve din mektepleri Milli Eğitim’e bağlandı. Gazetelerde

birtakım dinsiz yazarlar dine hakaret etmeye,

peygamberimize dil uzatmaya cüret ediyorlar. Ben

bugün elimden gelse, bizzat dövüsmeye baslar ve dinin

yükseltilmesine gayret ederim.”(9)

Aynı gün, Seyh Said’in maiyetinde yer alan iki mahkumun

teslim olmasını isteyen bir jandarma müfrezesinin talebine

verilen menfi cevabın

ardından, mahkumlarla jandarmalar arasında çıkan

çatısmada, birkaç jandarmanın öldürülmesinin hemen

akabinde, bölgedeki telgraf ve telefon tellerinin kesilmesi

ile birlikte isyan bayrağı kaldırılmıs olur.

Böylece, Seyh Said önderliğindeki Naksibendi Zaza

isyanının Diyarbekir’in Piran köyünde [bugünkü Dicle

ilçesi] tutusan fitili, anında bir kıvılcım gibi çevredeki ilçe,

köy ve mezralara sıçradı. Çok kısa bir süre içerisinde,

Sünni Zaza yerlesim birimlerindeki resmi kurum ve

kuruluslar Seyh Said güçlerince isgal edildi. Zaza valiler,

kaymakamlar, müdürler, yargıçlar ve direnis alanlarındaki

cephe komutanları, bizzat Seyh Said’in emriyle atandı.

Seyh Said ayrıca, uyulması gereken kuralları

içeren bir de yönerge hazırladı.
alıntı:cihat kar