ŞEYH SAiD’iN BEYANNAME VE MEKTUPLARI

ŞEYH SAiD’iN BEYANNAME VE MEKTUPLARI

Seyh Said bu arada, “Emir’ül Mücahidin Muhammed Said

El-Naksibendi” imzasıyla halka yönelik çesitli

beyannameler yayınladı. Ayrıca, direnise destek vermeleri

için Alevi Zaza asiret reisleri, Kürt bey, ağa ve asiret

reisleri ile Ergani’deki Türk bey ve ağalarına da aynı imza

ile mektuplar gönderdi ve onları Kemalist yönetime karsı

ortak mücadeleye davet ederek yardım istedi.

Yayınlanan beyannamelerden birinde; “Kurulduğu günden

beri din-i mübini Ahmedi’nin [Hz.Muhammed’in apaçık

dini] temellerini yıkmaya çalısan Türk Cumhuriyeti Reisi

Mustafa Kemal ve arkadaslarının, Kur’an’ın ahkamına

aykırı hareket ederek, Allah ve peygamberi inkar ettikleri

ve Halife-i islam’ı sürdükleri için, gayri mesru olan bu

idarenin yıkılmasının bütün islamlar üzerinde farz olduğu,

Cumhuriyetin basında bulunanların ve Cumhuriyete tabi

olanların mal ve canlarının seriat-ı garrayi Ahmediyye’ye

[Hazreti Muhammed’in seriatı] göre helal olduğu...”(11)

hususlarına yer veriliyordu.

Bir baska beyannamede de; “Hilafetsiz Müslümanlık

olmaz! Halife memleketten çıkarılamaz! simdiki hükümet

mütemadiyen dinsizlik nesretmektedir. Kadınlar çıplaktır.

Mekteplerde dinsizlik ilerliyor...”(12) seklinde ifadeler yer

alıyordu.

Seyh Said, Urfa’daki izoli Kürt asireti reisi Bozan Ağa’ya

gönderdiği mektupta; “1300 seneden beri Cenabı Hakk’ın

Peygamber Efendimizi göndermekle nesir ve tebliğ ettiği

dinimizi imhaya çalısanlara karsı harp ilan ettim. Bunda

bana yardım edilmezse, cümlece mahvoluruz!”(13)

diyordu. Ancak İzoli asiretinden yardım alamadı.

7

Seyh Said, yine Urfa’daki Milli asireti reisi Halil Beg’e

gönderdiği mektupta; “Simdiki hükümet İslam Hilafetini,

Saltanatı, mesihatı İslamiye’yi [Seyhülislam Makamı] ve

ilim medreselerini ilga etmis, Evkaf Nezaretini [Vakıflar

Bakanlığı] kafirlik maarifine ilca etmis[çevirmis], kadınlık

mesturunu[örtünme] kaldırmıs, zinayı ve içki içilmesini,

kadınların yabancılarla dans yapmasını mübah kılmıs, bu

gibi fuhsiyata mahsus mesela dans salonu, tiyatro, sinema,

bar ve umumhane gibi genis binalar insa etmisler, Allah ve

Resulünün dini olan dinimizle istihza[alay] etmekte

bulunmuslar, onların namına olarak ahkamı İslamiyeyi

tahkir ve İslamiyetin esaslarını değistirmisler, erkanı

sarsmıslar, dine karşı ve bu din erbabına karsı ilan-ı harp

eylemisler. Allahü Taala din ve Seriatın intikamını almaya

baslamıstır.. himmetinizden muavenet talebinde

bulunuyorum, bütün asiretlerinize bildiriniz.”(14) diyordu.

Milli asireti de destek vermedi.

Seyh Said, Varto’daki Alevi Zaza olan Hormek asireti

reisleri Halil, Veli ve Haydar Ağalara gönderdiği mektupta

da söyle yazıyordu:

“Din-i mübini Ahmedi’yi, kafir olan Mustafa Kemal’in

yedi zulmünden tahlis etmek[kurtarmak] gazası niyetiyle

susar’a hareket edildi. Bu gaza ve cihadın mezhep ve

tarikat tefrik edilmeden, ‘Lailahe illallah Muhammedün

Resulüllah’ diyen bütün İslam muvahhidleri üzerinde farz

olduğundan, büyük bir gayret ve secaat sahibi olan

Müslüman asiretinizin de seriat-ı garrayi Ahmediyye’ye ve

bu cihad-ı ekbere itba’ edeceğinize itimadım berkemaldir.

Ya eyyühel-ensar, dinimizi ve namusumuzu bu

mülhidlerin[imansızların] elinden kurtaralım, size

istediğiniz yerleri verelim. Bu dinsiz hükümet bizi de

kendisi gibi dinsiz yapacaktır.

Bunlarla cihad farzdır.”(15) Ne yazık ki Hormek asireti de

Seyh Said’e destek vermedi, bilakis devlet güçleri ile

birlesti.

Öte yandan, Dersim Mebusu ve Alevi Zaza olan Hasan

Hayri Efendi, Seyh Said’in Elaziz Cephesi Kumandanı

olarak görevlendirdiği Seyh Serif ile dayanısma içerisine

girdi. Elaziz’de Seyh Serif ile birlikte hazırladığı ortak bir

mektup, 06 Mart 1925’te Dersim’deki tüm asiret

reislerine gönderildi.(16) Seyh Said’in diğer mektuplarında

da benzer görüsler yer almaktadır. “Kürt” isminin dahi

geçmediği söz konusu mektup ve beyannameler, direnisi

sahiplenmek isteyen Kürt siyasi çevrelerince ileri sürülen

“Şeyh Said Kürtlük ve Kürdistan için ayaklandı” önündeki

iddiaları tümüyle çürütmektedir

SIKI YÖNETİMİN İLANI

Seyh Said önderliğindeki Zaza ayaklanması, 13 Subat 1925

tarihinde Piran’da baslayıp, ardından tüm Sünni Zaza

yerlesim birimlerine yayılırken, Ankara’da 21 Subat 1925

akşamı, Basbakan Ali Fethi Bey [Okyar], TBMM Baskanı

Kazım Bey [Özalp] ve CHF[CHP] Genel Baskan Vekili

İsmet Pasa [inönü], M.Kemal Pasa’nın [Atatürk]

baskanlığında isyan hareketini görüsmek üzere Çankaya

Köskü’nde toplandılar. Bilahare, aynı gece Bakanlar

Kurulu M.Kemal’in baskanlığında toplanarak bölgede

sıkıyönetımin ilan edilmesi yönünde karar aldı.

Basbakan Ali Fethi Bey imzası ile TBMM Baskanlığına

gönderilen 21 Subat 1925 tarihli yazı söyle idi:

“Ergani vilayetinin bir kısmında devletin silahlı

kuvvetlerine karsı meydana gelen isyan, Diyarbekir,

Elaziz, Genç vilayetlerine de geçmis ve genislemeye

müsait görünmüs olduğundan; Mus, Ergani, Dersim,

Diyarbekir, Elaziz, Genç, Siverek, Mardin, Urfa, Siirt,

Bitlis, Van, Hakkari vilayetleriyle Erzurum vilayetinin

Kığı ve Hınıs kazalarında bir ay müddetle örfi idare

[sıkıyönetim] ilan edilmistir. Anayasanın 86’ncı maddesi

gereğince keyfiyeti yüksek Meclis’in tasdikine arz

eylerim.”(17)

Hükümetin sıkıyönetim ilan ettiği yerlesim birimlerinden

Mardin, Urfa, Van ve Hakkari gibi sınır illerinde Zazalar

yasamıyorlardı. Nitekim, direnis süresince bu illerde

herhangi bir kıpırdanma da olmamıstı. Mus, Siirt ve Bitlis

illerinde ise sadece birer ilçede (Varto, Baykan, Mutki)

Zazalar mukimdiler. Hükümet, Kürt, Arap, Süryani ve

Yezidilerin yerlesik bulundukları söz konusu sınır illerini

(Mardin, Urfa, Van, Hakkari) sıkıyönetim kapsamına

almakla, Zaza bölgesine Suriye, Irak ve Iran’dan

gelebileceğini düsündügü olası silah yardımını alınacak

tedbirlerle önlemeyi amaçlamıstı.
alıntı:cihat kar